Τίποτε πιο συνηθισμένο, μια δουλεία ρουτίνας, σε λίγο εργάτες θα απομάκρυναν το υλικό ή θα το έπαιρνε κάποιο άλλο πλοίο που χρειαζόταν έρμα.
Και να όμως που η θεά τύχη θα παίξει ακόμη μία φορά το παιχνίδι της, ένας καλοντυμένος 45αρης κύριος κάνει τη βόλτα του στο λιμάνι και παρατηρεί το παράξενο υλικό, το ζυγίζει με το χέρι του και αφού ρωτά τους ναύτες για την προέλευσή του το βάζει στην τσέπη του για να το ερευνήσει, η περιπέτεια της Λαυρεωτικής μόλις άρχιζε, το βιβλίο της ιστορίας που έκλεισε πριν από 2000 χρόνια άνοιγε εκ νέου, το όνομα του κυρίου αυτού ήταν Ι.Β.Σερπιέρης.
Φυσικά η παραπάνω ιστορία είναι φανταστική, θρύλος που διαδόθηκε όμως πάρα πολύ στην Λαυρεωτική, το σίγουρο είναι ότι η μεταλλευτική ιστορία της περιοχής μας χάνεται στα βάθη των αιώνων, στοιχεία έχουμε για ύπαρξη στοών μεταλλείων πριν από το 3000 π.χ.
Τον 5ο αιώνα π.χ. περίπου 11000 άνθρωποι δουλεύουν στη μεταλλοφόρο αυτή περιοχή για την παραγωγή 20.000 κιλών ασημιού το χρόνο .
Τον 1ο αιώνα π.χ. κάθε μεταλλευτική δραστηριότητα στην περιοχή παύει, η περιοχή περνάει στην αφάνεια για τα επόμενα 2000 χρόνια.
1829. Ο Ιωάννης Καποδίστριας στέλνει μία ομάδα ειδικών για την μελέτη της περιεκτικότητας των αρχαίων σκουριών, των εκβολάδων(2) και των πλυνιτών(3) , με στόχο την εκ νέου εκμετάλλευση του πλούτου της περιοχής αλλά και την τεχνική εκπαίδευση του επιστημονικού δυναμικού του νεοσύστατού κράτους. Το σχέδιο αυτό εγκαταλείφτηκε λόγω του πρόωρου θανάτου του.
1835. Η Αποστολή ξένων επιστημόνων που στέλνει η Ελληνική Κυβέρνηση αποφαίνεται ότι δεν υπάρχει κέρδος από την εκμετάλλευση του ορυκτού πλούτου της περιοχής.
1841. Εκ νέου αποστολή ξένων επιστημόνων με τα ίδια αρνητικά συμπεράσματα.
1860. Η πρώτη αποστολή Έλληνα επιστήμονα (μετά το 1829), του Ορυκτολόγου Ανδρέα Κορδέλλα φέρνει αποτελέσματα, Η αρχαία λαυρεωτική ξαναζωντανεύει.
«Η εκμετάλλευση των αρχαίων σκωριών της Λαυρεωτικής γης θα ήταν πολύ κερδοφόρα για το Ελληνικό κράτος» αναφέρει στην αναφορά του ο Ανδρέας Κοδρέλλας στις 27 Δεκεμβρίου του 1860.
1862. Ο Γ. Παχύς, έμπορος από την Άρτα που ζούσε στην Σαρδηνία σύναψε συμβόλαιο με την κοινότητα Κερατέας για την παραχώρηση εκτάσεων προς εκμετάλλευση των αρχαίων σκωρίων.
1863. Φθάνει στην περιοχή ο Ι.Β.Σερπιέρης (Ιταλός επιχειρηματίας με δραστηριότητες στα μεταλλεία
1864. Ιδρύεται η Γαλλική Εταιρία (από τον Σερπιέρη και Έλληνες μετόχους) και το 1867 παίρνει την πρώτη άδεια εκμετάλλευσης των αρχαίων σκωρίων (και όχι μόνο) της περιοχής από το Ελληνικό Κράτος.
1873. Η Γαλλική Εταιρία χωρίζεται σε δύο, την «Ελληνική Εταιρεία Μεταλλουργείων Λαυρίου» (Ε.Ε.Μ.Λ) (1873 – 1917) και την εταιρεία «Μεταλλεία Καμαρίζης» (1873 – 1875).
1875. Ιδρύεται η «Γαλλική Εταιρεία Μεταλλείων Λαυρίου» (Γ.Ε.Μ.Λ) (1875 – 1981) η οποία ουσιαστικά είναι υπεύθυνη για την αναβίωση της εκτεταμένης μεταλλευτικής δραστηριότητας στην Λαυρεωτική και για την ίδρυση των οικισμών Πλάκα και Καμάριζα γύρω στο 1880.
Εδώ αξίζει να αναφέρουμε ότι αρχαίες σκουριές υπήρχαν στην περιοχή από την θέση Τογάνι – Μητροπίσι (Δυτικά), Σπηλιαζέζα - Βρομοπούσι(ανατολικά) και προς νότο μέχρι το Σούνιο και τον Χάρακα, με την μεγαλύτερη συγκέντρωση στην περιοχή της Πλάκας και γύρο από αυτή, στην Περιοχή της Καμάριζας (Αγ. Κωνσταντίνος), στα Μεγάλα Πεύκα και στα Εργαστήρια (Σημερινό Λαύριο).
Στην Περιοχή της Πλάκας η αρχαία σκωρία προέρχεται αποκλειστικά από αρχαία εκμετάλλευση της Πρώτης και Δεύτερης Επαφής(4), στην Καμάριζα στα Μεγάλα Πεύκα από εκμετάλλευση της Τρίτης Επαφής, ενώ στα Εργαστήρια (Λαύριο) και γενικά στην παραλιακή ζώνη δεν υπάρχουν αρχαίες στοές, μόνο εγκαταστάσεις επεξεργασίας. (Χάρτης Κοδρέλλα 1864, Χάρτης Βουγιούκα 1865 και χάρτης Γ.Ε.Μ.Λ 1890)
Στην ευρύτερη περιοχή υπάρχουν εν συνόλω 437 διαφορετικά ορυκτά, εκ των οποίων τα 19 αποτελούν χαρακτηριστικά για την περιοχή (type localities, TL).
Δείγματα αυτών των ορυκτών είναι, ακόμη και σήμερα, περιζήτητα από συλλέκτες, καθώς απαντιούνται σε μοναδικούς σχηματισμούς, όπως ο Αγαρδίτης, ο Σερπιερίτης, ο Θορικοσίτης, ο Λαυριονίτης, ο Καμαριζαΐτης, ο Γεωργιαδεσίτης κ. ά.
Η Πλάκα θεωρείτο το μεγαλύτερο μεταλλευτικό συγκρότημα της βόρειας πλευράς της Λαυρεωτικής (τόσο κατά την αρχαία όσο και κατά την νεώτερη εκμετάλλευση).
Εντοπίζεται στην κεντρική ζώνη μεταλλοφορίας της Λαυρεωτικής και απέχει 7 χιλιόμετρα από την πόλη της Κερατέας και 6 χιλιόμετρα από το Λαύριο.
Στην απογραφή του 1920 εμφανίζεται να έχει πληθυσμό 374 κατοίκους και σε αυτήν του 2001 398.
Το 1929 Δημιουργείται κοινότητα Πλάκας με έδρα την Πλάκα (ΦΕΚ 221Α - 06/07/1929).
Το 1937 Επανεντάσσεται στην κοινότητα Κερατέας (ΦΕΚ 298Α - 03/08/1937).
Το 1973 Καθορίζονται τα όρια του οικισμού και αναγνωρίζεται σαν οικισμός προ του 1923.
Το μετάλλευμα της Πλάκας εκτείνονταν στις 2 επαφές, στην πρώτη επαφή εξαπλώνονταν σε μεγάλη έκταση, δεν ήταν όμως πάντα πλούσιο.
Η δεύτερη επαφή παρουσίαζε μετάλλευμα σε πολλές παράλληλες ζώνες το οποίο όμως δεν είχε συνέχεια.
Η εκμετάλλευση του ορυκτού πλούτου της Πλάκας είχε ξεκινήσει (όπως είδαμε πιο πάνω) από την αρχαιότητα και σε πολλές περιόδους ξεπερνούσε σε παραγωγή ακόμη και την Καμάριζα, παρήγαγε δε ποικιλία μεταλλευμάτων όπως μεικτά θειούχα, μαγγανιούχα, σιδηροκαλαμίνες (σιδηροσμιθσονίτες).
Όπως είναι λογικό για ένα τόσο εκτεταμένο μεταλλευτικό κέντρο, όπως η Πλάκα, τα φρέατα και οι γαλαρίες που ήταν διάσπαρτα ήταν αμέτρητα.
Ενδεικτικά αναφέρουμε τα σπουδαιότερα που σήμερα αποτελούν ιστορικά μνημεία:
- Φρεαρ Σκλιβών,
- Φρέαρ Λουΐζας.
- Φρεαρ Βιλλίων.
- Φρεαρ Βορρά.
- Γαλαρία 80.
- Γαλαρία «Παρόν» (εκεί παρουσιάζονταν οι εργάτες κάθε πρωί).
Οι εργασίες εξόρυξης στην περιοχή σταμάτησαν από την Γ.Ε.Μ.Λ το 1977 και κάθε μεταλλουργική δραστηριότητα το 1981.
Εδώ θα πρέπει να αναφέρουμε ότι ένα χρόνο πριν (το 1976) η Γ.Ε.Μ.Λ έκανε εκτεταμένες έρευνες για την ανακάλυψη κοιτασμάτων μαγνητίτη (ένα ορυκτό με περιεκτικότητα σιδήρου έως 75%).
Στην περιοχή της Πλάκας έκανε περίπου 40 ερευνητικές γεωτρήσεις τα αποτελέσματα των οποίων κάνουν λόγο για την ύπαρξη 20 έως 30 εκατομμύρια τόνους μαγνητίτη με περιεκτικότητα σιδήρου έως 60%).
Φαίνεται ότι ο πλούτος στα σπλάχνα αυτής της ευλογημένης Γης είναι αστείρευτος.
Από το 1977, όταν σταμάτησε κάθε εργασία εξόρυξης στην Πλάκα, η φύση ανέλαβε την επούλωση των πληγών του εδάφους στολίζοντας με δένδρα και αναρριχώμενα φυτά κάθε Φρέαρ και Γαλαρία το οποίο δεν είχε τσιμεντένιο περίβολο, το τρεχούμενο νερό που υπάρχει (μόνιμο ή περιοδικό) σε μερικές από αυτές βοήθησε ακόμη περισσότερο στην ανάπτυξη της βλάστησης.
Ο ψυχρός αέρας που βγαίνει μόνιμα από τις γαλαρίες, σε συνδυασμό με το καταπράσινο περιβάλλον δημιουργούν ιδανικά σημεία περιπάτου, ξεκούρασης και περισυλλογής ιδίως κατά τους ζεστούς μήνες του καλοκαιριού.
Για τους περισσότερους από εμάς, τους σύγχρονους κατοίκους αυτής της ιστορικής Γής, που γεννηθήκαμε μετά το 1977 ή ήλθαμε από τα κέντρα των πόλεων, μας είναι άγνωστο ότι κάτω από αυτόν τον πανέμορφο Οικισμό με την καταπληκτική θαλασσινή θέα υπάρχει ένας υπόγειος κόσμος δύο ή τριών επιπέδων που εκτείνεται σε έκταση τετραπλάσια από την έκταση του χωριού μας.
Μας είναι άγνωστο ότι οι εργάτες των μεταλλείων δεν χρησιμοποιούσαν τους δρόμους του χωριού για να πάνε στις εργασίες τους, αλλά τους υπόγειους δρόμους αυτού του παραμυθένιου υπόγειου κόσμου.
Οι γαλαρίες (αρχαίες και νέες) συνδέονται μεταξύ τους σε δυο ή περισσότερα επίπεδα σχηματίζοντας ένα τεράστιο δίκτυο εκατοντάδων χιλιομέτρων μέσα στο οποίο χάνει κανείς την αίσθηση του χρόνου και του χώρου.
Δεν είναι παράξενο το γεγονός ότι όλη η περιοχή, Νοτίως από την Λεωφόρο Λαυρίου και μέχρι το Σούνιο, έχει χαρακτηρισθεί προστατευόμενη περιοχή από την UNESCO.
Σε αυτόν λοιπόν την τόπο, στον τόπο του μύθου και της ιστορίας, στην προστατευόμενη περιοχή της UNESCO, αποφάσισαν οι κυβερνόντες που κατέστρεψαν την Ελλάδα, να κατασκευάσουν την Τρίτη χωματερή της Αττικής, αποφάσισαν να μετατρέψουν τον Παράδεισο σε σκουπιδότοπο.
Δυστυχώς για αυτούς, ο απλός Λαός είχε τα μάτια του και το μυαλό του ανοικτά και έτσι από το 2010 ο νικηφόρος αγώνας που έδωσε σύσσωμος εναντίων των δυνάμεων εισβολής, συμπληρώνει το βιβλίο της νεώτερης ιστορίας της περιοχής.
Εμείς οι κάτοικοι της Πλάκας και των γύρω περιοχών, οι κάτοικοι ολόκληρης της Λαυρεωτικής έχουμε ένα ύψιστο χρέος, έχουμε υποχρέωση να γνωρίσουμε την περιοχή μας και την ιστορία της και να προστατεύσουμε τόσο το φυσικό περιβάλλον όσο και την ιστορική κληρονομιά μας, το χρωστάμε σε αυτούς που έχυσαν ιδρώτα και αίμα κατασκευάζοντας αυτόν τον παραμυθένιο κόσμο και είμαστε υποχρεωμένοι να τον παραδώσουμε αλώβητο σε αυτούς που θα μας αντικαταστήσουν .
(1) Οι Αρχαίες Σκωρίες είναι Υπόλειμμα που προκύπτει από την θερμική επεξεργασία των ορυκτών.
(2) Οι Εκβολάδες είναι φτωχά μεταλλεύματα που απορρίπτονται μετά από τη διαλογή.
(3)Οι Πλυνίτες είναι υπόλειμμα που προκύπτει από τα αρχαία πλυντήρια του μεταλλεύματος κατά την διαδικασία του εμπλουτισμού.
(4) Στο υπέδαφος της Λαυρεωτικής εναλλάσσονται διαδοχικά Σχιστόλιθος και Μάρμαρο. Το μετάλλευμα βρίσκεται μεταξύ των στρωμάτων του Μαρμάρου και του Σχιστόλιθου, ακριβώς στην μεταξύ τους επαφή.
Η επαφή πιο κοντά στην επιφάνεια λέγεται «Πρώτη Επαφή», η επόμενη «Δεύτερη Επαφή» και η πιο βαθειά «Τρίτη Επαφή».